Í vikunni var ég í kaffiboði hjá fólk sem kom til Íslands fyrir innan við ári síðan sem flóttafólk og er hægt og bítandi að byggja sér nýja tilveru í nýju landi. Þau nýta tækifærið sem þau fengu vel – eru einbeitt í því að læra sem mest en eru um leið svo flink að nýta grunninn úr sínu gamla lífi sem undirstöðu fyrir nýja og innihaldsríka tilveru á Íslandi. Þau hafa aldrei leitt hugann að fræðum sem fjalla um gagnkvæma aðlögun og undirbúningurinn, sem þau fengu fyrir kúvendinguna sem varð þegar þau stóðu uppi sem flóttafólk vegna stríðsátaka í landinu sem þau höfðu aldrei ímyndað sér að þau myndu nokkruntíma yfirgefa, var eðli málsins samkvæmt ekki mikill eða ítarlegur. En þau kunna svo sannarlega listina að lifa saman.
Viðhorf þeirra og afstaða til tilverunnar gerir það að verkum að þau hafa búið sér forsendur til þess að nýta það besta úr nútíðinni á Íslandi, fortíðinni í Sýrlandi, lífinu sem í þeim býr og mótast af menningu, hefðum og sögu þjóðar í fjarlægum heimshluta, þeirri sáru reynslu sem þau hafa gengið í gegnum og treganum og sorginn sem óhjákvæmilega er hlutskipti þeirra sem glata öllu og neyðast til að leggja á flótta.
Úr þessu vefa þau listilega tilveru úr gömlum og nýjum þráðum sem er þrátt fyrir allt full af hlýju, trausti, þakklæti– já og gleði og fegurð sem er einhvern vegin svo djúp. Þetta er fólk sem hefur reynt svo mikið, misst svo mikið, grátið svo mikið að gleðin verður stór og einlæg loksins þegar hún gefst. Ekki spennt og æpandi – eru ekki allir í stuði? – einsog stundum vill vera hjá fólki einsog mér sem hef varla upplifað sárlega andstæðu gleðinnar, þið vitið stöðuga lífshættu, öllu sem þér er kærast er ógnað, botnlausa sorg og missi – heldur mjúk og heilandi gleði þess sem hefur lært að meta hæglátan gang sjálfs lífsins og tilverunnar.
Lífið er auðvitað ekki einber dans á rósum fyrir þessa fjölskyldu þó hún hafi fengið skjól á Íslandi– en það er líf fullt af möguleikum, sem er ekki sjálfgefið. Þið fyrirgefið mér þessar hástemmdu lýsingar –þetta fók snerti mig bara svo djúpt að ég get ekki lýst því án þess að grípa til skrúðmælgis. Fyrir mig var þetta ekki bara heimsókn – þetta var upplifun og kennslustund í mennsku, um hvernig manneskjur geta afborið hið óbærilega með reisn.
Eins undarlega og það nú hljómar þá var það nefnilega beinlínis upplífgandi – hugljómandi, heilandi – að setjast niður með þessu góða fólki og tala um erfiðleikana sem þau hafa lagt að baki (einsog hægt er miðað við aðstæður, ástandið í Sýrlandi versnar frá degi til dags þó séu komin í skjól sem veldur þeim auðvitað sársauka og sorg sem ég get varla gert mér í hugarlund), tækifærin framundan og hvernig þau takast á við sitt nýja líf. Myrkur í skammdeginu? Ekkert mál – hér er stöðgut og ódýrt rafmagn og við kveikjum bara ljósin. Kuldi og rok? Ekkert mál, við bíðum það af okkur inni við og njótum þess að vera lifandi og örugg á meðan. Framandi tungumál og menning? Ekkert mál – bros og vingjarnlegheit eru án tungumáls og landamæra og fólk á Íslandi brosir mikið og er mjög vingjarnlegt. Við munum læra málið með tíð og tíma, hér höfum við tækifæri til að læra sem við höfðum ekki í flóttamannabúðunum og við viljum læra. Auðvitað er margt öðruvísi hér en heima í Sýrlandi – en margt af því er skemmtilega öðruvísi og mjög áhugavert. Við getum til dæmis ekki beðið eftir því að fara út á svalir að horfa á noðurljósin í kvöld, þau sáum við aldrei heima í Sýrlandi.
Þar sem ég sat undir súð í huggulegri en fábrotinni stofunni þeirra og spjallaði um lífið, sjálft lífið bar fjölskyldufarðinn í mig alskonar dýrindis krásir sem hann hafði framreitt í litla eldhúsinu þeirra. Ef ég hef einhverntíma borðað mat sem var eldaður með hjartanu var það þetta síðdegi í vikunni. Hann sýndi mér stoltur hvernig hann hafði fundið hráefni á Íslandi og spunnið áfram uppskriftir af uppáhalds matnum sínum frá Sýrlandi svo úr varð dásamlegur bræðingur íslenska og sýrlenska eldhússins. Þvílík veisla fyrir bragðlaukana mína. Jógúrt, heimagerður ostur, einhverskonar samblanda kotasælu og rjóma, flatbrauð, smákökur sem minntu á vanilluhringina sem mamma bakar fyrir jólin nema þessar voru fylltar með pistasíum og döðlum, rjúkandi te og ilmandi kardimommukaffi.
Það var bjart og sólríkt í stofunni og svipur og bros – það var mikið brosað – allra sem tóku þátt í þessari dásamlegu samveru voru líka björt og hlý. Þessi andartök fannst mér ég læra eitthvað svo óendanlega dýrmætt um lífið. Eitthvað sem er ekki hægt að koma í orð í stuttum pistli – þetta var upplifun, tilfinning sem umbreytir og kenndi mér að þrátt fyrir allt og allt er alltaf von um betri tíð með blóma í haga.
Það er dýrmætur lærdómur!
Listin að lifa saman 